„Różowy” – tak od wielu lat na całym świecie określany jest październik jako miesiąc świadomości raka piersi. W tym czasie mocno propagowane jest kobiece zdrowie, a w szczególności tematy związane z profilaktyką, diagnostyką i nowoczesnym leczeniem nowotworów piersi.

W Polsce rak piersi w ostatnim stuleciu stał się jednym z największych zagrożeń przedwczesnej umieralności kobiet. Obecnie w Polsce każdego roku nowotwór piersi jest przyczyną ok. 5000 zgonów wśród wśród kobiet.

Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet na świecie (25%). Szacuje się, że każdego roku raka sutka rozpoznaje się u blisko 1,7 mln kobiet, a ponad 500 tysięcy umiera z tego powodu. Nowotwór ten występuje również u mężczyzn, choć bardzo rzadko.

Czynniki ryzyka rozwoju raka sutka są złożone, jednak kluczowy wpływ wydają się mieć zaburzenia hormonalne związane z reprodukcją, wiekiem pokwitania i przekwitania, stosowanie leków). Ponadto znaczącym czynnikiem zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi jest obecność u danej osoby mutacji genu BRCA1 lub genu BRCA2. Szacuje się, że 4-8% raków sutka może być wynikiem dziedziczenia tych mutacji.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia raka piersi:

• predyspozycje genetyczne
• czynniki płciowe
• wczesna pierwsza miesiączka (przed 12 r.ż.) lub
• późne przekwitanie, tj. po 54 roku życia
• bezdzietność
• brak owulacji
• wiek powyżej 40 roku życia
• dieta
• bogata w tłuszcze nasycone i cukier
• wysokoprocentowy alkohol
• mało ilość jarzyn i owoców
• małe spożycie ryb
• hormony – estrogeny pochodzenia zewnętrznego
• choroby – otyłość, cukrzyca
• późniejszy wiek kobiety zachodzącej w pierwszą ciążę (po 30 r.ż.)
• nie karmienie piersią

Częstość zachorowania na raka piersi wzrasta z wiekiem. Wśród kobiet przed 45 rokiem życia nowotwór występuje rzadko, a większość zachorowań dotyczy kobiet po 50 roku życia (w Polsce 80% pacjentek).
Dzięki wprowadzeniu nowych terapii spada śmiertelność, jednak nieustannie wzrasta zachorowalność. By móc zapewnić jak najlepszą skuteczność i korzyść z dostępu do najnowszych metod leczenia konieczne jest zapewnienie możliwie najszerszego dostępu do skutecznej profilaktyki.

Decydujące znaczenie w kontekście profilaktyki i zapobiegania rozwojowi zaawansowanego raka piersi ma jego diagnostyka i wczesne wykrycie (profilaktyka wtórna) oparta na regularnie przeprowadzanych badaniach mammograficznych (skrining).

W procesie wczesnego wykrywania raka sutka istotnym elementem profilaktyki pomimo niskiej czułości jest samobadanie piersi. Wiele pacjentek nie prowadzi samobadania piersi, ponieważ nie wie w jaki sposób to robić. Najwyższą skuteczność w wykrywaniu nowotworu sutka we wczesnym stadium (blisko 90%) można by uzyskać łącząc samobadanie piersi z wykonywaniem badań radiologicznych (USG i mammografia). USG jest badaniem łatwo dostępnym, tanim, szybkim i całkowicie nieinwazyjnym. Zalecane jest regularne wykonywanie tego badania przez kobiety w każdym wieku.

Objawy, które powinny skłonić kobietę do wykonania badań specjalistycznych:

• różne zachowanie się piersi podczas unoszenia ramion
• zmiana wielkości lub kształtu piersi
• ból piersi
• zmiany w obrębie brodawki (owrzodzenie, wciągnięcie, wydzielina)
• wystąpienie „skórki pomarańczowej” na ograniczonej powierzchni skóry
• zniekształcenie brodawki sutkowej lub jej otoczki
• stwardnienie i powiększenie węzłów chłonnych w okolicy pachy
• twarde guzki piersi.

NIE KAŻDA ZMIANA PIERSI JEST RAKIEM, ALE KAŻDA WYMAGA DIAGNOZY SPECJALISTY!

Każda kobieta może sama zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka, stosując się do następujących zasad:

• dbać o dietę: jeść dużo warzyw i owoców, ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych i czerwonego mięsa
• uprawiać regularnie ćwiczenia fizyczne
• nie palić tytoniu i nie pić nadmiernych ilości alkoholu wysokoprocentowego
• przeprowadzać kontrole piersi u lekarza
• przeprowadzać samokontrolę piersi regularnie jeden raz w miesiącu
• poddawać się badaniom ultrasonograficznym (USG), ponieważ umożliwiają one ocenę zmiany miąższu tkanki piersiowej; wskazane szczególnie dla kobiet do 35 roku życia
• pierwsze badanie mammograficzne kobieta powinna wykonać w wieku 35 – 40 lat, a kolejne zgodnie z zaleceniem lekarza
• kobiety w wieku od 50 do 69 roku życia, które nie chorowały na nowotwór piersi powinny regularnie uczestniczyć w profilaktycznych badaniach mammograficznych wykonywanych co dwa lata
• w przypadku wystąpienia jakichkolwiek zmian w piersiach, również w przypadku pojawienia się ich przed upływem zaleconego przez lekarza terminu kolejnej mammografii – należy niezwłocznie zgłosić się do onkologa.