7 listopada – w rocznicę urodzin Marii Skłodowskiej-Curie – obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Fizyki Medycznej. Jest to dziedzina nauki, która metody fizyki wykorzystuje w diagnostyce, profilaktyce oraz leczeniu różnorodnych schorzeń, zwłaszcza onkologicznych. Stanowi ona fundament radioterapii i diagnostyki obrazowej. Rozwój tej dziedziny umożliwił powstanie badań obrazowych takich jak: USG, EKG, EEG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny i PET.

Fizyka medyczna odgrywa ważną rolę we współczesnej medycynie, a jej zadania realizują fizycy, którzy – dzięki zdobytemu wykształceniu akademickiemu – posiadają interdyscyplinarną wiedzę z zakresu nauk ścisłych, techniki, a także określonych zagadnień medycznych i praktyki klinicznej. Uczestniczą oni w procesie leczenia, ściśle współpracując z lekarzami.

– W radioterapii przeprowadzenie wielu procedur bez fizyka medycznego jest niemal niemożliwe. Lekarz odpowiada za medyczny aspekt terapii, natomiast fizyk przygotowuje komputerowy plan leczenia radioterapeutycznego, biorąc odpowiedzialność za prawidłowy i bezpieczny przebieg procesu od strony fizycznej i technicznej – tłumaczy mgr fiz. Izabela Baranowska, zastępca kierownika Pracowni Stereotaksji COZL.

Fizyk ustala optymalny rozkład dawki promieniowania, uwzględniając m.in. rodzaj i położenie nowotworu, stan zdrowia oraz stan kliniczny pacjenta. Dąży przy tym do jak najbardziej precyzyjnego przeprowadzenia procedury, z równoczesną ochroną znajdujących się w pobliżu narządów krytycznych.

Obecnie w Zakładzie Fizyki Medycznej Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej w Lublinie pracuje 9 specjalistów fizyki medycznej, 4 fizyków w trakcie specjalizacji oraz jedna osoba bez specjalizacji. Zespół ten wykonuje komputerowe plany leczenia pacjentów poddawanych radioterapii, przeprowadza weryfikację dozymetryczną tych planów, kontrolę jakości pracy akceleratorów liniowych i aparatów do leczenia brachyterapią, sprawuje nadzór nad zapewnieniem najwyższej jakości leczenia – zgodnie z wytycznymi i zaleceniami organizacji pracujących na rzecz bezpiecznego wykorzystania energii jądrowej – oraz uczestniczy w realizacji procedur radioterapeutycznych, ściśle współpracując z lekarzami i elektroradiologami.

Nieustanny i szybki rozwój technologii medycznych przyspiesza wprowadzanie nowych metod fizycznych i technik komputerowych, które wymagają od fizyków medycznych ciągłego dokształcania się i aktualizowania swoich kompetencji zawodowych. Wiąże się to z aktywnym uczestnictwem w krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych, sympozjach i szkoleniach. Dzięki temu pacjentom zapewniana jest terapia zgodna z najwyższymi standardami.

Ustanowiony w 2013 roku Międzynarodowy Dzień Fizyki Medycznej służy podkreśleniu dorobku tej dziedziny nauki, a zarazem docenieniu pracy fizyków medycznych. Ich najwybitniejszą reprezentantką i niejako „patronką” jest Maria Skłodowska-Curie, urodzona 7 listopada 1867 roku w Warszawie, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla – z fizyki i z chemii. Jej odkrycia miały fundamentalne znaczenie dla rozwoju fizyki medycznej.

– Tak jak Maria Skłodowska-Curie pragnęła, by nauka służyła człowiekowi, tak dziś fizycy medyczni dbają, by każda dawka promieniowania była precyzyjna, skuteczna i bezpieczna dla pacjenta – podkreśla Izabela Baranowska.