O tym jak ważną rolę w ochronie zdrowia odgrywa profilaktyka przekonali się uczestnicy seminarium, które odbyło się na Wydziale Chemii UMCS w Lublinie. Wśród uczestników spotkania pn. „Profilaktyka onkologiczna” byli także eksperci Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej. Na stoiskach edukacyjno-informacyjnych uczestnicy seminarium mogli również znaleźć informacje o programach profilaktycznych i usługach realizowanych w  COZL. 

O przyczynach, objawach i leczeniu raka piersi mówił lek. med. Marcin Zając z  I Oddziału Chirurgii Onkologicznej z Pododdziałem Żywienia Klinicznego COZL. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. W Polsce w ciągu roku zapada na tę chorobę blisko 20 tys.  kobiet, z tego na Lubelszczyźnie ok. 1200. Nowotwory złośliwe piersi powodują w naszym kraju 15% zgonów nowotworowych kobiet.

Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Program profilaktyki raka piersi skierowany jest do grupy kobiet najbardziej zagrożonych rakiem piersi, tj. w wieku od 45 do 74 lat. Badanie powinno być wykonywane okresowo, co 24 miesiące. Z kolei kobiety u których wystąpił rak piersi wśród członków rodziny (u matki, siostry lub córki) lub mutacje w obrębie genów BRCA 1 lub BRCA 2 powinny być objęte kontrolą w Poradni Genetycznej.

Badania przesiewowe skierowane są do osób zdrowych, niemających objawów choroby. Ich celem jest wykrycie najwcześniejszych oznak nowotworu lub stanu przednowotworowego, możliwych do ujawnienia przy pomocy testu przesiewowego (w tym wypadku mammografii), zanim pojawią się kliniczne symptomy choroby. Mimo, że badania przesiewowe są uznanym narzędziem pozwalającym na zmniejszenie śmiertelności i poprawę wyników leczenia raka piersi zgłaszalność na badania mammograficzne w Polsce należy do najniższych w Europie i wynosi ok. 45 proc.

O diagnostyce, a więc o mammografii, USG i USG z biopsją, mówiła podczas seminarium na UMCS lek. med. Agnieszka Brodzik specjalista z zakresu radiologii, z-ca kierownika Zakładu Diagnostyki Obrazowej w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej.

Podstawową metodą diagnostyki raka piersi jest badanie mammograficzne z użyciem minimalnej dawki promieniowania rentgenowskiego. Pozwala to na rozpoznanie i wykrycie tzw. zmian bezobjawowych w bardzo wczesnym etapie rozwoju – wtedy, kiedy nie są one wyczuwalne przez kobietę lub lekarza, co bardzo istotnie zwiększa szansę wyleczenia.

Mammografia jest badaniem całkowicie bezpiecznym. Zmniejszenie umieralności z powodu raka piersi dzięki wczesnemu wykryciu go w mammografii przesiewowej sięga około 40 proc. U kobiet, u których występują objawy, gdy konieczne jest wykonanie mammografii, bez względu na wiek, korzyści zawsze przeważają nad ryzykiem, niezależnie od wieku pacjentki. Doktor Agnieszka Brodzik przedstawiła także nowe metody diagnostyki raka piersi: tomosynteza i mammografia spektralna.

Aby badanie było w pełni skuteczne, należy łączyć różne metody i dostosować je do wieku i budowy piersi kobiety. USG piersi jest metodą bezpieczną i bezbolesną, zalecaną szczególnie w przedziale wieku 20–40 lat lub w każdym wieku jako badanie uzupełniające w celu rozwiania wątpliwości powstałych w badaniu mammograficznym.

O aspektach psychologicznych w podejściu pacjenta do profilaktyki i diagnozy w chorobie onkologicznej mówiła z kolei dr n. społ. Anna Ciesielska z COZL. Diagnoza choroby nowotworowej, pomimo niezaprzeczalnego postępu medycyny na przestrzeni ostatnich lat, w świadomości społeczeństwa nadal wzbudza obrazy leczenia pełnego cierpienia, kończącego się kalectwem bądź śmiercią.

Z prezentacji dr Anny Ciesielskiej można było się dowiedzieć, że w sytuacji zagrożenia własnego zdrowia i życia na skutek choroby lęk jest adekwatną i naturalną reakcją u każdej zdrowej psychicznie osoby. W zależności od etapu choroby nowotworowej lęk może dotyczyć różnych sfer funkcjonowania. Nie istnieje jedna właściwa droga, jak oswoić się z chorobą, każdy z pacjentów wybiera swój własny sposób redukcji stresu i adaptacji do nowej sytuacji.

Gdy proces przystosowania do choroby nie przebiega prawidłowo, dochodzi do wystąpienia u pacjenta objawów, których intensywność oraz czas utrzymywania się wskazują na wystąpienie zaburzeń psychicznych. Do najczęstszych stanów wymagających specjalistycznej pomocy zalicza się zaburzenia lękowe oraz depresję.

Chorym na nowotwory można i należy oferować pomoc służącą poprawie jakości i komfortu ich życia, bez względu na rokowanie. Profesjonalna i kompleksowa pomoc, nie tylko medyczna, ale i psychologiczna lub psychiatryczna korzystnie wpływa na wyniki leczenia onkologicznego.

Rola psychologa zmienia się w poszczególnych fazach choroby, od wsparcia i pomocy w akceptacji i zrozumieniu sytuacji, przez rolę edukacyjną i wspomagającą, aż po pracę z osobami w żałobie. Na każdym z tych etapów najważniejsza jest przede wszystkim obecność i wsparcie, jakiego udziela psycholog oraz otwartość i gotowość do towarzyszenia w przeżywaniu trudnych emocji.