Choroby nerek stanowią poważne wyzwanie zdrowotne, a ich wczesne wykrywanie i profilaktyka mogą uratować życie. Dlatego co roku, w drugi czwartek marca, obchodzony jest Światowy Dzień Nerek, którego celem jest zwiększenie świadomości na temat zdrowia nerek oraz metod zapobiegania i leczenia chorób układu moczowego.
Rak nerki to istotny problem onkologiczny, którego częstość występowania rośnie. Nowotwory nerek stanowią około 2–3% wszystkich nowotworów złośliwych u dorosłych. W Polsce diagnozuje się rocznie około 5 tysięcy nowych przypadków, częściej u mężczyzn. Wczesne stadia choroby zwykle przebiegają bezobjawowo, dlatego kluczowe znaczenie ma diagnostyka laboratoryjna oraz obrazowa, w tym badania ultrasonograficzne, tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.
Etiologia raka nerki jest wieloczynnikowa. Do głównych czynników ryzyka należą: palenie tytoniu, otyłość, nadciśnienie tętnicze oraz predyspozycje genetyczne. Wyróżnia się kilka typów nowotworów nerek, spośród których najczęstszy to rak nerkowokomórkowy (RCC). Objawy choroby mogą obejmować krwiomocz, ból w okolicy lędźwiowej oraz wyczuwalny guz w jamie brzusznej, choć często wykrywane są przypadkowo podczas badań obrazowych wykonywanych z innych powodów.
Diagnostyka raka nerki obejmuje badania obrazowe oraz, w niektórych przypadkach, biopsję. Standardowe metody leczenia to chirurgia, immunoterapia i terapie celowane. W przypadku guzów ograniczonych do nerki zalecana jest operacja, najczęściej resekcja oszczędzająca miąższ nerkowy (NSS). Techniki minimalnie inwazyjne, takie jak chirurgia robotyczna, umożliwiają precyzyjne usunięcie guza przy minimalnym uszkodzeniu zdrowej tkanki. Robotyczna resekcja guza nerki to nowoczesna metoda, pozwalająca na maksymalne zachowanie funkcji organu i zmniejszenie ryzyka powikłań.
System da Vinci umożliwia operacje z większą dokładnością, co jest istotne w przypadkach nowotworów niekorzystnie położonych.
- Wprowadzenie technologii da Vinci stanowi przełom w leczeniu nowotworów nerek. Dzięki precyzji i minimalnej inwazyjności tej metody możemy usuwać guzy, zachowując funkcję nerki” – mówi dr n. med. Robert Klijer, Z-ca Dyrektora ds. Lecznictwa oraz Lekarz Kierujący Oddziałem Urologicznym COZL.
Sukces leczenia chirurgicznego zależy od diagnostyki obrazowej stosowanej na każdym etapie – przedoperacyjnym, śródoperacyjnym i pooperacyjnym. Wykorzystuje się tomografię komputerową (TK), rezonans magnetyczny (RM) oraz ultrasonografię śródoperacyjną (IOUS), która pozwala na dokładne określenie granic resekcji. Pozytonowa tomografia emisyjna (PET-CT) służy do wykrywania przerzutów i wznowy nowotworowej.
Oddział Urologiczny w Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli specjalizuje się w diagnostyce i leczeniu nowotworów układu moczowego u kobiet i mężczyzn oraz moczowo-płciowego u mężczyzn. W styczniu 2024 roku w COZL wprowadzono nowoczesne metody operacyjne w asyście robota Da Vinci.
- Naszym priorytetem jest ciągłe wdrażanie nowoczesnych technologii w leczeniu onkologicznym, aby zapewnić pacjentom najwyższy standard opieki. Bez wątpienia jednym z kluczowych osiągnięć w tej dziedzinie jest system robotyczny da Vinci – podkreśla Piotr Rybak, Dyrektor Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej.
Kwalifikacja pacjentów do operacji oszczędzającej miąższ nerkowy wymaga szczegółowej analizy nowotworu i stanu ogólnego pacjenta. Standardowo operacje oszczędzające miąższ nerkowy (NSS – nephron sparing surgery) przeprowadza się w przypadku guzów nieprzekraczających 7 cm średnicy. Ocena stadium zaawansowania nowotworu pozwala określić, czy resekcja organooszczędzająca jest bezpieczna i czy istnieje ryzyko zajęcia naczyń krwionośnych. W przypadkach niejednoznacznych, gdy badania obrazowe (USG, TK i RM) nie dają jednoznacznych odpowiedzi, pod kontrolą usg, w znieczuleniu, wykonywana jest biopsja rdzeniowa guza.
Podczas operacji chirurg uzyskuje dostęp do nerki poprzez laparoskopowe wprowadzenie narzędzi robota. Po identyfikacji guza i ewentualnym zamknięciu naczyń krwionośnych resekcja odbywa się z zachowaniem odpowiedniego marginesu onkologicznego. Loża po usuniętym nowotworze zostaje starannie zaopatrzona, by zminimalizować ryzyko krwawienia i powikłań. Dzięki chirurgii robotycznej czas niedokrwienia nerki jest maksymalnie skrócony, co zmniejsza ryzyko jej uszkodzenia.
Profilaktyka chorób nerek obejmuje zdrowy tryb życia, unikanie używek, utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz regularne badania profilaktyczne. Wczesne wykrycie nowotworów nerek zwiększa szanse na skuteczne leczenie, dlatego tak ważna jest świadomość społeczna i dostęp do nowoczesnych metod diagnostycznych i terapeutycznych.
