Światowy Dzień Walki z Rakiem Jajnika, obchodzony 8 maja, ma na celu zwiększenie świadomości społecznej na temat tego groźnego nowotworu, promowanie profilaktyki oraz wspieranie kobiet dotkniętych chorobą. To także okazja do przypomnienia, jak istotne są czujność onkologiczna, edukacja zdrowotna i dostęp do nowoczesnych metod leczenia.
Na zdjęciu: lek. med. Anna Iwan, Lekarz I Oddziału Ginekologii Onkologicznej COZL podczas wizyty
Rak jajnika to złośliwy nowotwór rozwijający się z tkanek jajników, jajowodów oraz otrzewnej. Uważany jest za jeden z najgroźniejszych nowotworów u kobiet, ponieważ przez długi czas nie daje żadnych objawów klinicznych lub daje objawy bardzo niespecyficzne, które mogą być błędnie interpretowane jako nieistotne. Z tego powodu choroba najczęściej rozpoznawana jest w zaawansowanym stadium, co sprawia, że często nazywana jest „cichym zabójcą”.
Najczęstszą postacią raka jajnika są nowotwory nabłonkowe, stanowiące około 90% przypadków, wywodzące się z nabłonka pokrywającego jajnik. Rzadziej występują nowotwory zarodkowe, rozwijające się z komórek rozrodczych – typowe dla młodszych kobiet – oraz nowotwory ze sznurów płciowych, powstające z tkanek otaczających i wspierających jajnik. Objawy choroby, jeśli się pojawiają, to m.in. wzdęcia, uczucie pełności w jamie brzusznej, częste oddawanie moczu, szybkie uczucie sytości oraz powiększający się obwód brzucha.
– Rak jajnika jest jednym z najtrudniejszych do wykrycia nowotworów, dlatego tak ważne jest, aby kobiety znały jego objawy i dbały o regularne kontrole ginekologiczne. W Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej oferujemy kompleksowe leczenie operacyjne i systemowe zgodne z najwyższymi standardami krajowymi i międzynarodowymi – podkreśla dr n. med. Justyna Podlodowska, Zastępca Lekarza Kierującego I Oddziałem Ginekologii Onkologicznej z Pododdziałem Brachyterapii COZL.
Obecnie nie istnieją skuteczne i powszechnie zalecane badania przesiewowe służące wczesnemu wykrywaniu raka jajnika w populacji ogólnej. Badanie USG przezpochwowe może wykryć zmiany w jajnikach, jednak nie pozwala jednoznacznie odróżnić zmian łagodnych od złośliwych. Marker surowiczy CA-125, choć często podwyższony w przypadku raka jajnika, jest nieswoisty – jego poziom może wzrastać także w endometriozie, podczas miesiączki lub przy stanach zapalnych jamy brzusznej. Ponadto nie jest wystarczająco czuły w wykrywaniu choroby we wczesnych stadiach.
U kobiet należących do grupy podwyższonego ryzyka – m.in. z obciążonym wywiadem rodzinnym, nosicielek mutacji w genach BRCA1 lub BRCA2, chorych na zespół Lyncha czy leczonych z powodu niepłodności po długotrwałej stymulacji owulacji – można rozważyć prowadzenie badań profilaktycznych, takich jak badania ginekologiczne, USG przezpochwowe i oznaczenia CA-125. Jednak jedyną metodą profilaktyczną o udowodnionej skuteczności w tej grupie pozostaje profilaktyczne usunięcie jajników i jajowodów (salpingooforektomia) po zakończeniu planów prokreacyjnych.
Chociaż całkowite wyeliminowanie ryzyka zachorowania nie jest możliwe, można je istotnie ograniczyć dzięki codziennym działaniom – unikanie hormonalnej terapii zastępczej po menopauzie, utrzymywanie aktywności fizycznej, dbanie o prawidłową masę ciała oraz stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Badania pokazują, że niższy odsetek zachorowań obserwuje się u kobiet, które były wielokrotnie w ciąży oraz u karmiących piersią.
Najskuteczniejszymi metodami leczenia raka jajnika pozostają chirurgia oraz chemioterapia. Rozległe operacje chirurgiczne, uzupełnione podawaniem cytostatyków, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, mogą doprowadzić do całkowitego wyleczenia lub przekształcenia raka w chorobę przewlekłą. W wybranej grupie pacjentek z zaawansowaną chorobą stosuje się także leczenie podtrzymujące z wykorzystaniem inhibitorów PARP, które blokują mechanizmy naprawy DNA w komórkach nowotworowych, prowadząc do ich śmierci.
Rokowanie zależy głównie od stopnia zaawansowania choroby w momencie rozpoznania. W przypadku wczesnych zmian, połączenie leczenia chirurgicznego z chemioterapią pozwala osiągnąć nawet 90% pięcioletnich przeżyć. Niestety, w zaawansowanych stadiach (IV stopień wg FIGO – choroba przerzutowa) wskaźnik ten spada do poziomu 10–20%.
W COZL możliwe jest przeprowadzenie radykalnego leczenia operacyjnego raka jajnika, zgodnie z wytycznymi europejskich i amerykańskich towarzystw ginekologii onkologicznej. Prowadzone jest również kompleksowe leczenie systemowe – chemioterapia, leczenie antyangiogenne oraz leczenie podtrzymujące inhibitorami PARP – zgodne z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej oraz European Society for Medical Oncology (ESMO). Ośrodek uczestniczy także w wieloośrodkowych badaniach klinicznych, co umożliwia pacjentkom dostęp do najnowocześniejszych terapii.
Duże doświadczenie w leczeniu raka jajnika posiadają I Oddział Ginekologii Onkologicznej z Pododdziałem Brachyterapii oraz II Oddział Ginekologii Onkologicznej. Pacjentki z rozpoznaniem choroby mogą skorzystać z konsultacji w ramach konsyliów ginekologicznych odbywających się w COZL. W celu uzyskania informacji należy skontaktować się z koordynatorem konsyliów pod numerem telefonu 81 454 10 83.
- W naszym ośrodku kobiety z chorobą nowotworową otrzymują fachową pomoc, leczenie zgodne z aktualną wiedzą medyczną i podejście z uwzględnieniem ich indywidualnych potrzeb. Poza terapią oferujemy też edukację i wsparcie oraz pomoc psychologiczną – mówi Piotr Rybak, dyrektor COZL.
