W czerwcu 2023 roku Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli dołączyło do grona ośrodków prowadzących terapię CAR-T – jedną z najbardziej innowacyjnych metod leczenia nowotworów hematologicznych. Po dwóch latach działalności program ten przynosi wymierne efekty kliniczne i daje nadzieję pacjentom z trudnymi do leczenia postaciami chłoniaków i białaczek.
Terapia CAR-T to zaawansowana forma immunoterapii, wykorzystująca zmodyfikowane genetycznie limfocyty T pacjenta – komórki układu odpornościowego, zdolne do rozpoznania i niszczenia komórek nowotworowych. Dzięki osiągnięciom biologii molekularnej, komórki te są tak przeprogramowane aby po zwróceniu ich pacjentowi działały jako precyzyjny, długotrwale aktywny "żywy lek".
– Proces leczenia jest wieloetapowy. Od pacjenta pobierane są limfocyty T, które trafiają do wyspecjalizowanego laboratorium genetycznego. Tam wprowadza się do nich gen odpowiedzialny za produkcję receptora CAR – białka umożliwiającego rozpoznawanie komórek nowotworowych – tłumaczy dr n. med. Wojciech Legieć, lekarz kierujący Oddziałem Hematologii i Transplantacji Szpiku COZL. – Zmodyfikowane limfocyty są namnażane, kontrolowane pod względem jakości i bezpieczeństwa, a następnie wracają do ośrodka i zostają podane pacjentowi. Choć procedura odbywa się jednorazowo, komórki CAR-T mogą pozostawać aktywne we krwi przez wiele miesięcy, kontynuując walkę z nowotworem – dodaje.
Na zdjęciu: dr n. med. Wojciech Legieć,
Lekarz kierujący Oddziałem Hematologii i Transplantacji Szpiku COZL
Z uwagi na poziom skomplikowania, terapia CAR-T może być prowadzona wyłącznie w certyfikowanych ośrodkach hematologii i transplantacji szpiku. Obecnie w Polsce działa 13 takich placówek. Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej jest jedynym certyfikowanym ośrodkiem realizującym terapię CAR-T we wschodniej części kraju. Program rozpoczął się od podania leku w ramach badania klinicznego pacjentowi ze szpiczakiem plazmocytowym. Od tego momentu w COZL przeprowadzono już 31 podań – zarówno w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, jak i badań klinicznych.
Na zdjęciu: Sala pobytu dziennego Oddziału Hematologicznego
Według danych EBMT (European Society for Blood and Marrow Transplantation), do lutego 2025 roku w Europie terapię CAR-T otrzymało ponad 12 500 pacjentów. Na świecie, według danych jednego z producentów, liczba ta do końca 2024 roku przekroczyła 28 000. W Polsce od momentu zarejestrowania terapii w 2019 roku do końca kwietnia 2025 roku przeleczono co najmniej 257 osób. Są to wartości potwierdzające skuteczność i rosnącą dostępność tej metody leczenia.
– Terapia CAR-T to nie tylko ogromny krok naprzód w leczeniu nowotworów krwi, ale również realna szansa dla pacjentów, u których inne metody zawiodły – mówi dr n. med. Wojciech Legieć – W naszym ośrodku przykładamy szczególną wagę do kwalifikacji chorych i kompleksowej opieki na każdym etapie terapii.
W ramach programu refundowanego przez NFZ, od września 2024 roku w COZL zakwalifikowano do terapii CAR-T 16 pacjentów. Czternastu z nich już otrzymało leczenie, a dwóch kolejnych rozpocznie terapię w lipcu 2025 roku. Terapia dostępna jest obecnie dla pacjentów z chłoniakami oraz ostrą białaczką limfoblastyczną, a trwają starania o włączenie do refundacji również przypadków szpiczaka plazmocytowego.
Na zdjęciu: Dr Wojciech Legieć po zabiegu trepanobiopsji szpiku kostnego
– Rozwój terapii CAR-T doskonale wpisuje się w misję naszego szpitala – mówi Piotr Rybak, dyrektor COZL. – Dążymy do tego, by pacjenci trafiający do naszego ośrodka mieli dostęp do najbardziej zaawansowanych i skutecznych metod leczenia. Oddział Hematologii i Transplantacji Szpiku od lat stanowi jeden z filarów COZL, a program CAR-T potwierdza jego wysoką pozycję w polskiej onkologii.
Kwalifikacje do leczenia odbywają się w COZL dwa razy w tygodniu – we wtorki i czwartki o godzinie 13:00. Pacjenci lub lekarze prowadzący mogą kontaktować się z sekretariatem Oddziału Hematologii i Transplantacji Szpiku pod numerem telefonu: 81 454 12 48.
Oddział Hematologii i Transplantacji Szpiku COZL prowadzi obecnie prace nad zastosowaniem nowoczesnych terapii komórkowych w leczeniu nowotworów niehematologicznych, w tym guzów litych, takich jak czerniak, a także chorób niezwiązanych z nowotworami, np. tocznia układowego. Pacjentów z tego typu schorzeniami jest znacznie więcej niż chorych z nowotworami układu krwiotwórczego.
Terapia CAR-T zrewolucjonizowała leczenie w hematoonkologii, przynosząc pacjentom wymierne korzyści, i z dużym prawdopodobieństwem stanie się przełomem również w terapii wielu innych chorób. Obecnie trwają intensywne badania nad zastosowaniem terapii CAR-T w leczeniu nowotworów litych takich jak rak płuca, jelita, piersi, mózgu czy trzustki, a także w chorobach autoimmunologicznych, m.in. toczniu rumieniowatym układowym, twardzinie układowej, zespole Sjögrena czy stwardnieniu rozsianym.
