Co roku 10 października obchodzony jest Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. To inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego, mająca na celu zwrócenie uwagi na znaczenie zdrowia psychicznego i zapewnienie lepszego dostępu do opieki psychologicznej. W przypadku pacjentów onkologicznych ten dzień ma szczególne znaczenie, ponieważ choroba nowotworowa to nie tylko wyzwanie medyczne, ale także głęboki kryzys emocjonalny i społeczny.

Współczesna onkologia coraz częściej podkreśla, że nie można oddzielić ciała od psychiki. Leczenie nowotworu wymaga troski o cały organizm, w tym o sferę emocjonalną i psychiczną. Właśnie dlatego coraz większą rolę odgrywa psychoonkologia – dziedzina łącząca wiedzę z zakresu onkologii, psychologii, psychiatrii i terapii wspierającej. Jej celem jest pomoc pacjentom i ich rodzinom w radzeniu sobie z lękiem, stresem, poczuciem bezradności i innymi trudnymi emocjami, które towarzyszą chorobie nowotworowej.

W Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej wsparcie psychologiczne jest integralną częścią kompleksowej opieki nad pacjentem. W placówce działa Poradnia Psychologiczna, oferująca pomoc osobom zmagającym się z chorobą nowotworową i ich bliskim. Psycholodzy pomagają w procesie adaptacji do choroby, uczą radzenia sobie z lękiem, poprawiają komfort emocjonalny pacjentów oraz wspierają rodziny, które często również przeżywają silny stres. Jak podkreślają specjaliści z COZL, akceptacja emocji adekwatnych do trudnej sytuacji, zrozumienie i rozmowa o nich, mają realny wpływ na proces zdrowienia i jakość życia pacjentów.

Pacjenci leczeni w oddziałach COZL oraz ich rodziny mogą korzystać z pomocy psychologa w Poradni Psychologicznej, oraz podczas pobytu i leczenia w Oddziałach.  Spotkanie z psychologiem można umówić w rejestracji COZL lub zgłosić chęć rozmowy personelowi w trakcie pobytu w Oddziale. Do Poradni Psychologicznej nie jest wymagane skierowanie.

Psychoonkologia przynosi wymierne efekty – poprawia współpracę pacjenta z zespołem medycznym, zwiększa skuteczność leczenia i pozwala zachować poczucie sprawczości mimo choroby. Wspiera także personel medyczny, który każdego dnia mierzy się z emocjonalnie wymagającymi sytuacjami. W COZL dbałość o zdrowie psychiczne pacjentów i pracowników wpisuje się w ideę opieki holistycznej – troski o człowieka w całej jego złożoności.

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to doskonała okazja, by przypomnieć, że opieka nad pacjentem onkologicznym nie kończy się na leczeniu farmakologicznym czy chirurgicznym. Równie ważne jest towarzyszenie mu w przeżywaniu emocji, wspieranie w chwilach zwątpienia i pomaganie w odbudowie równowagi psychicznej. Warto w tym dniu mówić głośno, że zdrowie psychiczne jest nierozerwalną częścią zdrowia człowieka, a troska o nie powinna być stałym elementem terapii onkologicznej.

Rodzina i bliscy mogą aktywnie wspierać pacjenta w radzeniu sobie z emocjami i stresem związanym z chorobą nowotworową.

– Najważniejsze jest być obecnym, nie uciekać od emocji, nie pocieszać. Tak jak w każdym kryzysie, w sytuacji zagrażającej zdrowiu i życiu, ważne jest, aby akceptować wszystkie uczucia pacjenta, które mogą być różne: od lęku, poprzez zawstydzenie, aż po złość. Pocieszanie może być odebrane jako bagatelizowanie sytuacji. Nie trzeba natychmiast „naprawiać emocji” – zaznacza psycholog COZL, mgr Magdalena Bronisz-Rafałko.

Rodzina często pełni funkcję łącznika między pacjentem a systemem opieki medycznej, co jest ogromną pomocą, ponieważ pozwala odciążyć chorego w organizacji leczenia - notować informacje od lekarza oraz zadawać pytania. Jasne informacje od lekarza zmniejszają niepewność i mogą pomóc w redukcji stresu. Małe codzienne gesty, wsparcie w czynnościach, które sprawiają trudność – ale z poszanowaniem samodzielności i odrębności pacjenta – to niezwykle ważna pomoc, jaką rodzina może zaoferować.

 - Podczas choroby w rodzinie często uaktywniają się głęboko zakorzenione mity i wyobrażenia związane z chorobą, czasem przekazywane z pokolenia na pokolenie, np. że choroba to słabość, fatum lub kara. To dobry moment, żeby w systemie rodzinnym przekonania takie zidentyfikować i pozbawić je mocy – podkreśla psycholog.

Pacjenci z diagnozą nowotworową mogą stosować różne strategie wsparcia psychicznego.

- Podczas doświadczania silnego stresu, lęku i smutku oraz utraty poczucia kontroli ważne jest, by nie oceniać swoich emocji, pozwolić sobie na przeżywanie ich i stopniowo oswajać się ze zmianą sytuacji zdrowotnej i życiowej. Zachowanie rutyny i poczucia sprawczości może być pomocne jako elementy codziennego życia – ważne, by były to rutyny realistyczne do wykonania – mówi psycholog.

Podczas silnego stresu warto rozpocząć od relaksacji ciała poprzez ćwiczenia oddechowe, naukę relaksacji, np. metodą Jacobsona i elementy technik związanych z uważnością, czyli mindfulness. Pacjenci mogą korzystać także z rozmów terapeutycznych i wspierających podczas wszystkich etapów leczenia, a także po jego zakończeniu. Istotną formą wsparcia, o jakiej warto pamiętać, jest pomoc farmakologiczna, np. leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe, które są uzupełnieniem leczenia psychologicznego.

Dla wielu osób zmagających się z chorobą nowotworową rozmowa z psychologiem lub psychoonkologiem bywa pierwszym krokiem do odzyskania spokoju i poczucia kontroli nad własnym życiem. Dlatego tak ważne jest, by pacjenci wiedzieli, że nie muszą być sami. Wsparcie psychiczne to nie oznaka słabości, lecz przejaw odwagi i troski o siebie.